Er staat een groot aantal batterijprojecten in de steigers. Samen zijn de projecten – gaande van verkennende gesprekken tot offertes en concrete aanvragen voor netaansluitingen – goed voor bijna 20 GW. Dat blijkt uit cijfers en rapporten die TenneT, Stedin, Enexis en Liander deelden. “Maar dit is mogelijk nog maar het topje van de ijsberg”, stelt Jan Willem Zwang. Als eigenaar van Stratergy adviseert hij bedrijven over energievraagstukken. Daarnaast is hij auteur van het rapport Batterijen dreigen energiemarkten te overspoelen.
Veel batterijprojecten
“De werkelijke pijplijn aan batterijprojecten is vermoedelijk nog veel groter”, stelt Zwang. “Niet alle ontwikkelaars meldden zich bij een netbeheerder. En er zijn ook nog kleinere netbeheerders, zoals Rendo, Coteq en Westland Infra. Daar wordt in het bovengenoemde rapport geen rekening mee gehouden.” 20 GW vermogen is enorm veel. “Het is meer dan het volledige gerealiseerde vermogen aan zonne-energie in Nederland. Het opgestelde zonne-energievermogen bedroeg eind 2021 namelijk 14,4 GW.”
Marktomstandigheden en congestie
De snelle opkomst van batterijopslagsystemen heeft twee oorzaken, stelt Zwang. “Ten eerste zijn er de huidige marktomstandigheden. De hoge en volatiele energieprijzen in combinatie met capaciteitsvergoedingen op de balansmarkten leiden ertoe dat veel partijen batterijopslagsystemen zien als een businesscase met een positief verdienmodel. Ten tweede is er het netcongestieprobleem. Batterijopslag wordt gezien als een middel om congestie op te lossen. Pieken in energieaanbod of -afname kunnen namelijk worden opgevangen met behulp van energieopslag in batterijen.”
Meer congestie door batterijen
In realiteit is de situatie toch wat complexer. “Netbeheerders maken zich zorgen dat grote energie-opslagsystemen niet voor minder, maar juist voor meer drukte op het elektriciteitsnet zullen zorgen. Een voorbeeld. Op zonnige zomerdagen kunnen grote zonneparken meer elektriciteit opwekken dan verwacht waardoor negatieve prijzen ontstaan op de balansmarkt. Een exploitant van batterijen op de Zuidas in Amsterdam wil van de negatieve prijzen profiteren en zijn batterijen laden. Maar doordat er op die plek ook veel kantoren zijn waar op zonnige dagen de airco’s maximaal draaien, dreigt congestie in dit gebied, door de grote vraag. De exploitant kan zijn batterijsysteem niet of nauwelijks laden en daardoor ook niet profiteren van de negatieve prijzen.”
Aansluiting onder voorwaarden
Batterijsystemen kunnen in veel gevallen helpen om netcongestie op te lossen, maar niet altijd. “Daarom is het belangrijk dat batterijparken alleen onder bepaalde voorwaarden mogen worden aangesloten op het net. Eind september maakte minister Jetten bekend dat er begin 2023 een routekaart zal komen voor energieopslag. Daarin zijn kaders vastgelegd die aangeven wat kan en niet kan. Dat is een goede zaak. Een van de oplossingen die nu al wordt gedoogd door de Autoriteit Consument & Markt (ACM) is dat exploitanten van batterijopslagsystemen met de netbeheerders een Non-Firm-ATO overeenkomen in ruil voor een korting op de transporttarieven. Concreet betekent de overeenkomst dat een batterijsysteem een netaansluiting kan krijgen. Er wordt daarbij geen 100 procent garantie gegeven dat de aansluitcapaciteit voor de batterij altijd beschikbaar zal zijn. Vaak is een garantie van 90 procent wel mogelijk. In ruil voor deze regeling krijgt de batterij-exploitant een korting op de transporttarieven (denk aan 50 procent).”
Voordelen NON-Firm-ATO
Deze overeenkomst biedt meerdere voordelen. “Netbeheerders krijgen de gewenste ruimte op het net en batterijexploitanten kunnen dankzij de verlaging van de transportlasten sneller komen tot een lucratief verdienmodel. Daarnaast kan deze constructie helpen om het netcongestieprobleem op te lossen.”
In een volgend artikel vertelt Jan Willem Zwang meer over de meerwaarde van thuisbatterijen.
