Door Evi Husson

Het onderzoek naar een slimme empathische woonwijk in Aalst-Waalre gaat gestaag verder. Doel van het project is – kort samengevat – om vier gebouwen en de directe omgeving te voorzien van slimme domotica waarmee senioren met dementie kunnen worden ondersteund in hun dagelijkse behoeftes. Op die manier kunnen ze langer zelfstandig wonen en krijgen ze meer bewegingsvrijheid dan nu vaak het geval is.

Kookfornuis geeft visuele signalen

Slaagt dit project, dan wil het onderzoeksteam een eenvoudige uitrol richting andere zorginstellingen kunnen realiseren. Zover is het echter nog niet. “Het project is bijzonder complex, we staan nog steeds aan het begin”, zegt Masi Mohammadi, hoogleraar Smart Architectural Technologies aan de faculteit Bouwkunde van de TU Eindhoven. “Een aantal prototypes om een guiding environment te creëren zijn inmiddels ontwikkeld. Denk aan een kookfornuis dat met visuele signalen aangeeft hoe de bewoner stapsgewijs en veilig een maaltijd kan bereiden. Een projectie van beelden zoals een boterham of glas water op de muur kan de bewoner eraan helpen herinneren dat hij/zij moet eten of drinken. En met slimme sensoren onder de vloerbedekking die onder meer de bewegingen detecteren en registreren wordt inzichtelijk op welke manier de bewoner gebruik maakt van de ruimte.”

Interactieve spiegel

Inmiddels is ook een interactieve spiegel bedacht. Mohammadi: “Persoonlijke hygiëne en de daarbij behorende routine is vaak erg persoonlijk. Een van de TU/e studenten heeft een ontwerp gemaakt dat de persoonlijke volgorde van hygiënehandelingen kan aangeven. Dat klinkt eenvoudig, maar is complexer dan op het eerste gezicht lijkt. Pijlen of symbolen die aangeven welke handeling eerst gebeurt – afhankelijk van de persoonlijke routine van de bewoner – kan leiden tot de gewenste assistentie die leidt tot meer onafhankelijkheid.”

Dementerenden herkennen soms zichzelf niet in hun spiegelbeeld

Dementerenden herkennen soms zichzelf niet in hun spiegelbeeld. “Veroorzaakt het zien van die oude man of vrouw in de spiegel verwarring, dan zouden we kunnen onderzoeken of het afbeelden van een jeugdbeeld soelaas brengt. Het belangrijkste in ons onderzoek is dat we de juiste behoefte per individu moeten zien te achterhalen zodat daar op gepaste wijze op kan worden ingespeeld.”

Stimuleren door middel van data

Stimuleren kan gebeuren door middel van data (data of behaviour). Somaya Ben Allouch, lector Digital Life bij het Digital Life Center, eveneens betrokken bij het project, vult aan. “Wat we willen bereiken, is dat we door middel van technologie en het verzamelen van data meer vrijheden kunnen bieden aan dementerende ouderen. Tegenwoordig zijn sensoren en slimme domotica al in staat om veel data te verzamelen die iets kunnen zeggen over het doen en laten van mensen.”

Signalen zoals transpiratie verzamelen en registreren

“Het complexe aan het werken met onze doelgroep is dat er verschillende gradaties zijn van dementie en dat de situatie per minuut kan veranderen terwijl de ziekte over een langere periode ook steeds ernstiger kan worden. Daarom onderzoeken we of we met nieuwe technologie ook andere signalen – die doorgaans niet met domotica worden verzameld, kunnen en mogen registreren. Denk aan een verhoogde hartslag, het met sensoren detecteren van aarzelingen, anxiety, transpiratie, bepaalde typische persoonlijke handelingen.”

Met slimme algoritmes achterhalen waar bewoners positief op reageren

“Door het verzamelen van dit soort data en slimme algoritmes (machine learning) kunnen we achterhalen waar de bewoners positief op reageren. Vervolgens kan het systeem aanpassingen doen zodat de bewoners langer zonder externe hulp zelfstandig kunnen wonen.” Dit is echter geen one-size-fits-all strategie. “Juist met behulp van kunstmatige intelligentie en de nieuwste technieken kunnen we zorgen voor een betere leefsituatie van deze doelgroep. Tegelijkertijd willen we bereiken dat we de dagelijkse activiteiten van een zorgprofessional of secundaire gebruiker beter kunnen inrichten zodat deze worden ontzorgd. Door de data die je analyseert kun je veel beter inschatten wanneer een zorgprofessional wel/niet een melding moet krijgen.”

Toetsen in de praktijk is erg belangrijk

Het is erg complex om dit voor elkaar te krijgen. Mohammadi: “We zijn momenteel druk met het bedenken en testen van diverse scenario’s binnenshuis. Daarbij is het toetsen in de praktijk heel belangrijk aangezien de bewoners misschien wel zeggen dat ze begrijpen wat we bedoelen terwijl dit in realiteit helemaal niet zo is.”

Erg realistische 3D-modellen

In 2021 worden ook stappen gezet om de scenario’s en technische mogelijkheden in de wijk onder de loep te nemen. Mohammadi: “Op dit moment krijgt de digital twin van de wijk (BIM op wijkniveau) al veel meer vorm. De 3D-modellen zijn erg realistisch – zelfs de bomen bewegen. Op deze manier kunnen we met de bewoners eenvoudig een dialoog aangaan.”

Project van lange adem

Ondertussen worden diverse scenario’s bedacht en ontwikkeld om met technische hulpmiddelen bewoners op een veilige manier in de wijk te laten rondlopen. Elf master studenten zullen zich de komende periode hierop focussen. Eén groep onderzoekt de technische aspecten, – wat is mogelijk met projectie en sensoren en dergelijke en de andere groep concentreert zich op het humane aspect van het onderzoek. Op deze manier komen verschillende disciplines samen. Het is een project van lange adem waarbij we naar verwachting ook fouten maken of zullen maken. Dit zijn echter geregistreerde fouten, die ons opnieuw een stap dichter brengen bij ons einddoel: een intelligent systeem dat het wooncomfort van kwetsbare ouderen aanzienlijk kan verbeteren.”

Gerelateerde artikelen over intelligente gebouwsystemen: