Door Richard Mooi

Elke dag verrijzen er in Nederland twee complete prefabwoningen van VolkerWessels. In één dag gebouwd van de begane grond tot het dak. MorgenWonen is het meest verregaande fabrieksmatige bouwconcept waarbij installatiebedrijf Homij, dochter van VolkerWessels, een belangrijke rol speelt.

Huizen uit de grond stampen

Directeur Ronald Hennekeij van Homij Duurzame Energie Concepten (Homij DEC) legt de werkwijze, in de fabriek en op de bouw uit. Het project dat we bezoeken is in Holten waar 11 huizen, bestemd voor de commerciële verhuur, bijna letterlijk uit de grond worden gestampt. “Elke dag één, gisteren stond deze woning er nog niet”, zegt Hennekeij terwijl hij de woning binnenstapt.

Van het huis ernaast ontbreekt tijdens het middaguur alleen nog het dak, alle wanden en vloeren zijn die ochtend geplaatst. Van de woning daarnaast is alleen de fundering zichtbaar, inclusief horizontale riolering in de kruipruimte en de meterkastbochten, maar over een dag is ook op die fundamenten een complete woning verrezen, verduidelijkt Hennekeij. Op een andere bouwlocatie in Nederland komt diezelfde dag nog een woning gereed. “We hebben twee productielijnen voor twee verschillende huizen.”

Prefab

MorgenWonen is het antwoord van VolkerWessels op de hoge faalkosten in de bouw. Tegenwoordig speelt ook sterk het ‘tekort aan handen’ een belangrijke rol bij de zoektocht van bouwbedrijven naar prefabmogelijkheden. Het ‘prefaben’ is door de repeterende handelingen prima te uit te voeren door minder geschoolde medewerkers en is niet afhankelijk van het weer.

Geprefabriceerde rijtjeswoningen

VolkerWessels is met ruim 1000 opgeleverde woningen, veelal bestemd voor sociale en commerciële verhuur, het verst met de geprefabriceerde rijtjeswoning. De fundering is het enige dat ter plaatse wordt gemaakt, alle vloeren en verticale delen komen uit de eigen fabrieken van VolkerWessels. De meeste verticale delen worden in de fabriekshal van Homij DEC in het Limburgse Ittervoort gemaakt, én meteen voorzien van de technische installaties. Niet alleen de bouwdelen worden zoveel mogelijk geprefabriceerd, ook de verwarmingsinstallatie, sanitaire leiding, ventilatiekanalen, rioolverzamelleidingen en elektrische installaties zijn allemaal al in de fabriek aangebracht.

Ook de badkamer, toiletruimte en techniekruimte op zolder zijn compleet geprefabriceerd en worden vanaf de vrachtwagen op de begane grond en verdiepingsvloer getakeld.

Technische infrastructuur

Het hart van de technische infrastructuur is de installatiekast op zolder die gekoppeld is aan de aorta, een verticale leidingenschacht naast de trap. Op zolder komt die schacht uit in de –geprefabriceerde- installatiekast. Het is de technische ruimte met wtw-unit, binnen-unit van de warmtepomp en pv-omvormer.

Leidingen, kanalen, kabels

Vanuit de technische ruimte gaan de cv-en warmtapwaterleidingen, en ventilatiekanalen en grijze stroomkabels naar beneden. In de vloer, die bestaat uit open ribben, lopen de horizontale leidingen, kabels en kanalen naar de waterkranen, vloerverwarmingsgroepen en de inblaas- en afzuigventielen van het gebalanceerde ventilatiesysteem.

Vloer bestaat uit drie delen

Een verdieping- of beganegrondvloer bestaat uit drie afzonderlijke delen om ze te kunnen vervoeren. De verticale schachten bevatten al het kunststof leidingwerk op lengte. Vanuit de vloer zijn de kabels op lengte gemaakt. Pvc-leidingen ontbreken, alle lichtschakelaars en wandcontactdozen zijn met installatiekabel verbonden. Van een traditioneel centraaldozensysteem is geen sprake. De meeste wandcontactdozen gaan rechtstreeks naar de grote lasdozen in de leidingenaorta. De e-monteur rolt ze nog een stukje verder uit naar de verticale schacht, waar ze in grote lasdozen worden gekoppeld aan de juiste groepen naar de meterkast.

Kabels aansluiten

Het aansluiten van de leidingen, kanalen, riolering en elektriciteitskabels op de schacht gaat vlot doordat een deel van de vloer nog open ligt. De dekvloer van de hal beneden en de overloop ontbreekt namelijk, zodat het uitrollen een aansluiten van de al op lengte gemaakte leidingen en kabels snel is gefikst. Als alle infrastructuur is aangesloten wordt de dekvloer, in verschillende delen, met een speciaal tilwagentje geplaatst. Voor de w-monteur zit dan dezelfde dag het meeste werk erop. De e-monteur moet nog een paar keer terugkomen als de afbouwploeg de tussenwanden hebben geplaatst.

Wandcontactdozen en schakelaars

De wandcontactdozen en schakelaars zitten voornamelijk in de tussenwanden. De woningscheidende muur bevat wandcontactdozen. In de beide buitengevels zijn geen installaties. Doordat de binnenwanden direct na het plaatsen van de prefab-bouwelementen nog ontbreken, hangen de grijze installatiekabels de eerste dagen nog uit het plafond. In de afbouwfase, laat de e-monteur ze netjes in de wand zakken en in de installatiedozen uitkomen. Wandcontactdoos of schakelaar erop en klaar.

Eén e- en één w-monteur

Op de bouw is één w-monteur en één e-monteur aanwezig. Het pre-monteren van de kabels in de fabriek gebeurt door niet technisch geschoolde medewerkers. Per discipline is er wel een als installateur opgeleide voorman aanwezig.

One Smart Control

In een NOM-woning is het belangrijk om de prestaties te monitoren. Woningcorporaties zijn dat zelfs verplicht als ze de energieprestatievergoeding (EPV) doorberekenen aan huurders. In 2014 ging het monitoren nog redelijk eenvoudig, met de welbekende plugwise-stekkers met kWh-bemetering. Een voor de warmtepomp, een ander Plugwise-stekker registreerde het verbruik van de wtw-unit en tenslotte werd één Plugwise ingeschakeld om de teruglevering van de 24 zonnepanelen te meten en door te geven aan de cloud.

Verbruiksmonitoring

Hennekeij merkt dat met verbruiksmonitoring forse stappen zijn gemaakt. Sinds vorig jaar heeft Homij DEC gekozen voor het uitgebreide opbrengstplatform One Smart Control. Dat is uitgebreide monitoringsoftware die rechtstreeks relevante gegevens uit de wtw-unit, pv-inverter en warmtepomp haalt. Ook worden vanuit de WTW-unit de CO2-gehaltes van de twee sensoren doorgestuurd naar One Smart Control.

Din-rail

In de verdeelkast bij de warmtepomp is op din-rail de controller van One Smart Control gemonteerd, net zoals in de bescheiden meterkastverdeler beneden in de hal. Doordat de automaten voor de klimaatinstallatie boven in een onderverdeler zijn gemonteerd, kon de verdeler beneden in de meterkast kleiner blijven, waar eveneens een kastje van One Smart Control is gemonteerd die ook de kWh-meter uitleest. Via kabeltjes is er vanuit de controller van One Smart Control contact met de toestellen.

Domotica

One Smart Control is eigenlijk gericht op domotica en biedt ook de mogelijkheid om apparatuur te schakelen. Homij verwacht dit binnenkort te kunnen aanbieden aan bewoners. Bewoners krijgen een bundel toegewezen voor verwarmen, tapwater en huishoudelijk gebruik. Via een app hebben ze inzage in het actuele verbruik. De bundels zijn afgestemd op een jaarverbruik van nul. Meerverbruik is mogelijk, de kWh-meter loopt dan wel op.