Door Joost Melten

Een Installatieverantwoordelijke is de persoon die de directe verantwoordelijkheid draagt voor de veilige bedrijfsvoering van de elektrische installatie en/of de elektrische arbeidsmiddelen. Dit omvat allerlei taken zoals beschreven in NEN 3140 F2 die er op zijn gericht de veiligheid van de elektrische installaties en –arbeidsmiddelen te waarborgen en het veilig werken ermee mogelijk te maken.

Verantwoordelijkheid overdragen

Als een werkgever geen IV-er aanwijst draagt hij zoals beschreven in NEN 3140 F.6 zelf de verantwoordelijkheid. Voor een niet-elektrotechnisch deskundige kan het lastig zijn de taken als IV-er uit te voeren. Een werkgever kan daarom de installatieverantwoordelijkheid ook overdragen aan een externe elektrotechnisch deskundige. Verschillende experts vertellen in dit artikel hoe ze hier tegenaan kijken.

Leestip: NEN 3140: test uw kennis als installatieverantwoordelijke

Tijdelijk

Elektrotechnisch deskundige Nico Kluwen raadt ten zeerste af om voor een ander bedrijf als IV op te treden “want hoe kun je nou Installatieverantwoordelijke zijn van een installatie waar je niet constant bij bent.” Tijdelijk als IV optreden, gedurende een inspectie, lijkt hem geen probleem.

Aansprakelijkheid Installatieverantwoordelijke

Volgens Richard Groenewegen – lid van de normcommissie van NEN 3140 en ervaren inspecteur – is het optreden als vaste externe Installatieverantwoordelijke tamelijk gebruikelijk, al is het natuurlijk wel verstandig in het contract duidelijk vast te leggen wat je wel en niet doet, en tot waar je aansprakelijkheid loopt. “De verantwoordelijkheid is vergelijkbaar met die van het aanleggen van een elektrische installatie. Het is gewoon ons vak.”

Riskant

Volgens Elektroraad is het voor een installatiebedrijf financieel riskant om een eigen medewerker als externe Installatieverantwoordelijke te laten optreden bij een bedrijf dat geen eigen IV heeft. Niet op vaste basis en ook niet tijdelijk tijdens het inspecteren van een installatie. In zo’n geval kun je wel inspecteren, maar moet je daarbij niet refereren aan NEN 3140. Bart Wams: “Als er geen Installatieverantwoordelijke is, is de procedure volgens NEN 3140 dus niet te volgen. Noem je de inspectie desondanks een ‘NEN 3140-inspectie’, en gaat de inspecteur op de stoel van de IV zitten, dan maakt hij zich vatbaar voor aansprakelijkheid in het geval er na het uitvoeren van de inspectie iets in de installatie misgaat dat schade of letsel veroorzaakt.

Verantwoordelijkheid & bevoegdheden

Volgens Anton Kerkhofs – betrokken bij de ontwikkeling van onder andere NEN 3140 en auteur van diverse NEN 3140-publicaties  – kan de installatieverantwoordelijkheid worden neergelegd bij een externe partij. “Verantwoordelijkheid dragen wil je uiteraard alleen als je ook bevoegdheden krijgt. Een beheersovereenkomst waarin de wederzijdse bevoegdheden, verantwoordelijkheden en taken zijn beschreven is een daarom een vereiste”, licht hij toe. Duidelijk moet de omvang van de elektrische installatie en/of  de –arbeidsmiddelen zijn beschreven waarover de verantwoordelijkheid strekt. Betreft het alleen de gebouwgebonden laagspanningsinstallatie, de elektrische installaties in machines, de kleine elektrische arbeidsmiddelen et cetera. Kerkhofs: “Als IV-er zul je ook eisen moeten stellen aan de gebruikers van de elektrische installatie en/of –arbeidsmiddelen, het toegangsbeleid tot ruimten met een elektrische gevaar, betrokken zijn bij het aanwijsbeleid en de periodieke training van de medewerkers en dergelijke. Installatieverantwoordelijkheid overnemen, mits goed ingeregeld, is een methode om de werkgever te ontlasten van zijn taken als eindverantwoordelijke en te laten voldoen aan het Arbobesluit 3.5.”

Dit artikel en de er aan gelinkte teksten gaan globaal in op een aantal aspecten van NEN 3140, op basis van gesprekken met deskundigen. De opmerkingen en formuleringen zijn onder voorbehoud; in de norm zelf kunt u de geldende, exacte formuleringen vinden.