“Woningen zijn in theorie prima energieneutraal te bouwen,” stelt Majcen. “Maar in de praktijk wordt dit vaak niet gerealiseerd door het gedrag van de bewoners en technische fouten. Energielabels zijn in Nederland ondertussen de belangrijkste etiketten voor de energieprestaties van woningen, maar feitelijk zeggen ze weinig. Labels vergelijken alleen de thermische waarden van woningen met elkaar. Veel factoren, onder andere de gezinssamenstelling en hoe bewoners hun woning verwarmen, worden onterecht als vaststaande gegevens gezien.”

Voor haar proefschrift over het verschil tussen verwacht en werkelijk energieverbruik en energiebesparing door Nederlandse huishoudens, analyseerde promovenda Daša Majcen meerdere grote steekproeven van meer dan 200.000 woningen, met als doel de oorzaken van die verschillen te achterhalen. Zulke grote steekproeven zijn in Nederland niet eerder hiervoor gebruikt en geven resultaten die representatief zijn voor de hele woningvoorraad.

Maatregelen

De studie liet zien dat de werkelijke besparingen in op hoog niveau gerenoveerde woningen sterk achterblijven bij de theoretische besparingen. In dit onderzoek werd ook de werkelijke energiebesparing van verschillende renovatiemaatregelen geanalyseerd. Enkele van die maatregelen pakten gunstiger uit dan verwacht, de meeste andere niet.

Door de forse kloof tussen theorie en praktijk zijn kosten en terugverdientijden van energiezuinige investeringen lastig vast te stellen. Het bemoeilijkt beleid en investeringen voor energierenovaties. Problematisch is ook dat verbruiksgetallen die op de labels worden vermeld van weinig betekenis blijken.

“Het is beter om het gemiddelde werkelijke verbruik te vermelden”, stelt Majcen. Zij constateert daarnaast dat bewustmaking van bewoners minstens zo belangrijk is als technische ingrepen. “De doorslaggevende factor zijn we zelf: richt het beleid dus ook op de gebruikers. Gelukkig is er inmiddels een grote hoeveelheid gegevens beschikbaar, op basis waarvan theorie en praktijk bij elkaar gebracht kunnen worden.”