Al snel in het gesprek geeft Van Tulden aan dat hij liever niet over ‘renovatie’ spreekt. “Wat we in Venlo met de School met de Bijbel gedaan hebben lijkt heel veel op renovatie, maar in feite is het dat niet. Bij een schoolgebouw is wettelijk nieuwbouw of vervangende nieuwbouw mogelijk door de gemeente en het schoolbestuur is verantwoordelijk voor het onderhoud. Wij kiezen voor integraal groot onderhoud van een gebouw.”

Wat houdt integraal groot onderhoud in?
“Een gebouw als de School met de Bijbel is op zichzelf qua technische kwaliteit geen afgeschreven gebouw en dus goed te onderhouden. We wilden met dit pilotproject kijken naar wat er mogelijk is als je de onderhouds- en exploitatiegelden die een schoolbestuur krijgt, niet jaarlijks inzet voor een stukje onderhoud, maar opspaart, om in één project een grote slag te slaan. Hoe wij in Venlo te werk zijn gegaan, bespaart op kosten én voorkomt overlast voor leerlingen.”

Wat is het grote voordeel?
“Als je besluit de bedragen voor onderhoud meerdere jaren op te sparen, hoef je niet per se te vervangen wat er bestaat, maar kun je ook kijken of het slimmer en beter kan. De levensduur van een gebouw kan met de huidige technieken worden verlengd, ver buiten de geplande levensduur.”

Waarom wordt daar nu pas naar gekeken?
“Eerder was er geen prikkel om samen te werken aan groot onderhoud om de levensduur van een gebouw te verlengen, aangezien de voordelen van nieuwbouw voor gemeenten evident waren. Waar we bij de School met de Bijbel mee begonnen zijn, is dat we hebben onderzocht of we met de bestaande kasstromen een school zodanig kunnen onderhouden dat deze ook qua energievoorziening duurzaam is en ook een goed binnenklimaat heeft.”

“Die kasstromen zijn namelijk veranderd. Een gemiddeld schoolgebouw in Nederland is 37 tot 38 jaar oud en bijna afgeschreven. Sinds 1 januari 2015 krijgen schoolbesturen de beschikking over gelden voor zowel onderhoud aan de binnenkant als aan de buitenkant van een gebouw, terwijl eerder de gemeente het externe onderhoud verzorgde. Daarnaast krijgt de gemeente geld om na afschrijving van een gebouw, na circa 40 jaar, voor nieuwbouw te zorgen. Voor mij was een intrigerende vraag: ga je een oud afgeschreven gebouw onderhouden, of ga je aankloppen voor nieuwbouwgeld?”

Wat maakt deze aanpak uniek?
“In de aanpak hebben we de traditionele bouwketen verlaten waarin marktpartijen nauwelijks een rol speelden. We hebben gekozen voor een goed programma op basis van de schetsen van FINN voor eisen van een ontwerp en daarop hebben we marktpartijen om aanvullende input gevraagd. We hebben ze de opdracht gegeven na te denken over een zo duurzaam mogelijk gebouw tegen een zo laag mogelijke total cost of ownership. Wat duurzaam is en wat een lage TCO oplevert, daar hebben we nu dankzij de input kaders voor opgesteld. Bijvoorbeeld vanuit de programma eisen voor Frisse Scholen, maar ook welke typen onderwijs er nu worden gegeven, hoe het zit met ruimtegebruik, hoe deze ruimtes eruit moeten zien, etcetera, zodat de partijen daar goed op kunnen reageren.”

Hoe heeft KIEN hierin kunnen helpen?
“KIEN is medeopdrachtgever van het project rond de School met de Bijbel geweest. Ons vraagstuk als aannemer was dat we niet alleen de e-installateur, maar ook andere partijen in zo’n samenwerkingsverband wilden betrekken om tot een optimale oplossing te komen. Een installateur krijgt een andere rol dan alleen maar dozenschuiver; hij moet technische innovatie inbrengen en ook verantwoordelijkheid dragen voor de werking en het onderhoud van installaties. Omdat deze aanpak naar zoveel mogelijk scholen in Nederland gaat en KIEN zo’n belangrijke partij voor de installatiebranche is, liggen er voor KIEN en zijn achterban binnen dit onderwerp grote kansen.”

“Uiteindelijk moet het voor alle betrokken partijen uitmonden in een winsituatie. Voor de gemeente, bouw/installatiepartijen, het schoolbestuur en natuurlijk ook voor de leerlingen. Zij krijgen een beter schoolgebouw met een beter klimaat tegen lagere kosten. Per saldo is geen extra geld nodig om van oude onfrisse scholen frisse scholen te maken en ga je juist besparen.”

Hoe veranderen de rollen van de marktpartijen?
“We laten ondernemers met hun kennis van zaken meedenken over hoe de wensen vanuit het onderwijs beter kunnen worden ingevuld. En tegen lagere kosten in de verschillende fasen, met name de onderhoudsfase. Iedereen heeft daarin een gelijkwaardige rol; het mag niet zo zijn dat de architect een leidende rol heeft en de installateur zich moet aanpassen. Nee, wij kijken naar de totaliteit. Alleen als we expertises gecombineerd toepassen, krijgen we het beste resultaat.”

Wat maakte nu juist de School met de Bijbel een passende case om aan te pakken?
“De technische kwaliteit van deze school was nog in orde; er was geen onderhoudsachterstand. Vergeleken met een nieuwe school voldeed het gebouw echter niet langer aan de eisen voor het geven van goed onderwijs, aangezien de ruimtes inefficiënt waren ingericht en het binnenklimaat niet optimaal was. We wilden met de School met de Bijbel kijken of we de succesvolle samenwerking tussen besturen en marktpartijen bij de nieuwbouw van De Zuidstroom ook konden kopiëren voor een bestaand gebouw. Deze vorm van aanbesteding, dus het bevragen van marktpartijen op hun expertise zowel in het ontwerp, de realisatie en de onderhoudsfase, dat is een belangrijke overeenkomst tussen beide cases.”

Ook de gemeente reageert enthousiast op zo’n initiatief?
“Ja! Door de volgende 15 jaar niet meer voor nieuwbouw aan te hoeven kloppen en de gemeente de komende 15 jaar wel geld voor nieuwbouw ontvangt, worden twee vliegen in één klap geslagen. In een groter verband kan een ander (school)project, waar niet genoeg geld uit eigen kasstromen voor vrijgemaakt kan worden, wel worden gefinancierd met dit geld voor nieuwbouw. Projecten als deze zijn ervoor bedoeld om te kijken hoe ver je kunt komen met eigen kasstromen. Zo kun je een gebouw levensverlengend maken, met een goede kwaliteit.”

Wat kunt u verder zeggen over het behaalde resultaat?
“In tegenstelling tot het project rond De Zuidstroom is er voor de leerlingen van de School met de Bijbel geen tijdelijke huisvesting nodig, aangezien we vooral in de vakantieperioden aan het werk zijn. We vervangen de CV in het verwarmingshok, we vernieuwen het dak, vervangen tegels, pakken vloeren en wanden aan, plaatsen een nieuw plafond, zorgen voor nieuwe luchtkanalen en installeren nieuwe ledverlichting. Alles verloopt via een lean-planning waarmee we er per lokaal als een trein doorheen razen. Na de zomervakantie moet het hele project afgerond zijn.”

En nu?
“We proeven ook buiten Venlo enthousiasme. We delen de resultaten van dit unieke project landelijk. De belangrijkste interesse komt van Ruimte OK, een kennisinstelling voor scholen, kindcentra en gemeenten. Zelf zijn we bezig de organisatie, onze financiële aanpak en onze technische aanpak te ontwikkelen tot een procesaanpak die in heel Nederland toegepast kan worden, maar de technieken die daarbij ingezet worden zijn afhankelijk van de situatie en het gewenste total cost of ownership resultaat.”