Door Evi Husson

Bij het maken van een lichtberekening is het belangrijk kennis te hebben over de onderhoudsfactor, ook wel maintenance factor of behoudfactor genoemd. Mark Laponder, lid kernteam indoor verlichting bij NSVV: “Belangrijk is om te bepalen hoe het licht in de loop der jaren zal afnemen. Denk aan vervuiling van de armatuur of de omgeving, slijtage en het tussentijds uitvallen van een lichtbron. Met deze variabelen moet de installateur bij de lichtberekening rekening houden. Dit om zeker te stellen dat de voorgeschreven verlichtingssterkte (in lux) ook na een groot aantal branduren nog kan worden gegarandeerd.”

Wat is het slijtagepatroon?

Laponder: “Vroeger was het eenvoudig om een TL-buis snel te vervangen wanneer deze niet meer voldeed. Tegenwoordig gaat dit niet meer zo eenvoudig met ledverlichting aangezien je dan vaak de volledige armatuur moet vervangen. Installateurs zullen dus beter moeten nadenken over wat het te verwachten slijtagepatroon is.”

Afspraken maken

Daarbij moet rekening worden gehouden met de omgeving waarin de verlichting wordt gehangen. “Is in de omgeving bijvoorbeeld sprake van vervuiling door machines, dan is het aan te bevelen in overleg met de klant afspraken te maken. Óf de klant maakt de verlichting ieder half jaar schoon óf bij de lichtberekeningen wordt rekening gehouden met het feit dat de armatuur flink gaat vervuilen. Het lichtniveau zal in dit geval lager liggen dan in de beginsituatie.”

Omgevingstemperatuur

Ook de omgevingstemperatuur speelt een rol. “Er zijn vaak specificaties beschikbaar van armaturen met betrekking tot de levensduur en de mate van lichtstroomterugloop. Deze zijn volgens de geldende protocollen gekoppeld aan een omgevingstemperatuur van 25 graden Celsius. Op het moment dat je de armatuur inzet in een veel warmere omgeving, zal deze veel sneller slijten qua lichtopbrengst. Dit wordt nog wel eens vergeten. Je moet dus de omgevingstemperatuur meenemen als parameter om het slijtageproces van de armatuur nauwkeurig te bepalen. Lichtadviseurs en experts weten hoe dit moet maar niet alle installateurs hebben hier voldoende kennis over. Met de komst van led is dit lastiger geworden.”

Gedragscode lichtberekeningen

De Nederlandse Stichting voor Verlichtingskunde (NSVV) en de Nederlandse Licht Associatie (NLA) stelden een Gedragscode Lichtberekeningen op. Partijen de hiervan gebruik maken, hanteren dezelfde werkprincipes voor hun berekeningen.