Door Evi Husson

KLM vierde 7 oktober haar 100^ste verjaardag. Het is de oudste luchtvaartmaatschappij ter wereld die nog steeds onder haar eigen naam opereert. Afgelopen maanden werd ook de KLM Crown Lounge vernieuwd. “Het doel was om de mooiste lounge ter wereld te maken, mét een Nederlandse uitstraling – het beste wat Nederland te bieden heeft wordt hier gevierd”, zegt Lisa Hassanzadeh, partner bij Concrete en projectarchitect voor de KLM lounge.

KLM-huisjes

Hassanzadeh: “De lounge is ingedeeld in vier gebieden, waarvan de karakteristieken allemaal te maken hebben met Nederland, waarbij een grote trap – ‘Dutch Mountain’ – de eerste en tweede verdieping verbindt. De entree van de lounge heeft de vorm van een huis met daarin een marmeren balie die samen met de erboven hangende lampen het logo van KLM vormt. De entree bereik je met een roltrap die is omringd door glaswanden. Deze zijn voorzien van ongeveer 10.000 van de alom bekende KLM-huisjes. De glaswanden van de liftschacht zijn voorzien van ledverlichting die van kleur veranderen volgens de stemming van de dag.”

Dit artikel komt uit onze special Installatie XL 2019. Deze editie van de jaarlijkse special van Installatie Journaal en Gawalo behandelt ‘grote’ en ‘grootse’ projecten, die in 2019 zijn gerealiseerd of in 2020 zullen worden gerealiseerd.

Veel natuurlijk licht

Bijzonder aan de lounge is dat aan één zijde veel natuurlijk licht aanwezig is. Gasten hebben zicht op de vliegvelden. Verderop in de lounge is er geen natuurlijk daglicht. “Daarom hebben we ervoor gekozen om een lange lichtwand van zo’n vijftig meter lang en drie meter hoog te plaatsen die wederom van kleur verandert in de loop van de dag.” Lichtontwerper Mathijs Sommeijer van Deerns vult aan: “De wand moest het verloop van het licht van zons op- en ondergang weergeven. Dit betekende ’s ochtends meer blauw licht en ’s avonds meer warm sfeerlicht.”

[intermezzo: 1]

Pixelboards met ledpuntjes

De overgang moest heel geleidelijk plaatsvinden. Sommeijer: “Dit was technisch niet heel eenvoudig te realiseren. De glaswand bestaat uit verticale matglas panelen. Daarachter zit een holle ruimte, met daarachter de bouwkundige achterwand waarop pixelboards met ledpuntjes zijn gemonteerd. Om een goede gelijkmatigheid te krijgen, bleek de afstand tussen de leds onderling, maar ook de afstand tussen de pixelboards en de wand erg belangrijk. Zitten de leds bijvoorbeeld te dicht bij de glaswand, dan zie je in je lichtweergave kleine lichtpuntjes. Uiteindelijk hebben we na enige tests bij de fabrikant besloten om een speciaal lensje op de ledjes te plaatsen zodat het licht zich meer verspreidt. Daarnaast hebben we de dichtheid van de leds iets vergroot om het juiste effect te creëren.” Het naar voren halen van de wand was niet gewenst vanwege het opofferen van kostbare loungeruimte.

Foto: Tom Boere

Inregelen en programmeren

De testfase was bij dit deelproject erg belangrijk. “We wilden voorkomen dat na het plaatsen van de glazen wand een aantal pixels het niet zouden doen aangezien je dan donkere vlekken in het geheel zou krijgen. Om horizontaal een opkomende zon te kunnen creëren moesten we nauwgezet inregelen en programmeren. Dat was nog een behoorlijke klus als je je bedenkt dat de wand vijftig meter lang en drie meter hoog is.”

Installatie lichtwand

Ook de installatie was een uitdaging , zegt installateur Tom Boere, destijds werkzaam bij ULC Installatietechniek. “In de wand zitten diverse deuren en ramen. De panelen moesten rondom deze uitsparingen worden geplaatst. Een aantal deuren bleek bouwkundig op een andere plaats te zijn gepositioneerd waardoor we met de panelen wat van locatie moesten wisselen om alles goed passend te maken.”

Connectoren

“Elektrisch gezien sloten we de panelen aan elkaar met connectoren. De voeding en Dali-besturing hadden we voorbereid, maar de uitvoering bleek toch net wat lastiger. In een bouwsituatie ben je namelijk afhankelijk van de omgevingsomstandigheden zoals bouwstof en dergelijke. Maak je geen zuivere connectie, dan werkt een ledstrook niet. Gelukkig hebben we uitvoerig getest vóór de ledpanelen achter de wand verdwenen. Met een goed resultaat, we hoefden na oplevering geen enkel paneel uit de wand te verwijderen.”

Last van statische ontlading

De verlichting in de glazen wand rond de liftschacht en roltrappen aanbrengen was evenmin eenvoudig. “Op deze plek hadden we veel last van statische ontlading. De werknemers moesten op stellingen werken en zichzelf continu met een polsband met snoertje verbinden aan aarde om te voorkomen dat ze een statische ontlading zouden krijgen zodra ze een paneel zouden beetpakken. Maar het resultaat mag er zijn!”

Veiligheid

Veiligheid had tijdens het project de hoogste prioriteit. Johan Boere, Projectleider Uitvoering ULC Installatietechniek geeft uitleg: “Belangrijk is dat het werk te allen tijde veilig wordt uitgevoerd. Schiphol stelt daarnaast extra veiligheidseisen die op andere locaties niet aanwezig zijn. Zo krijgen alleen monteurs die zijn aangemeld en gescreend een pas die toegang verleent tot de locatie. De monteurs moeten daarvoor wel nog zoals gebruikelijk iedere ochtend langs de douane. Ingewikkelder wordt het wanneer je bijvoorbeeld een toeleverancier die even langskomt om iets toe te lichten, op de locatie wilt toelaten. Daarvoor moest ik als begeleider met hem mee om überhaupt aan deze kant van Schiphol te kunnen komen, terwijl ik gedurende zijn bezoek niet van zijn zijde mag wijken.”

Handschoenen en veiligheidsbril

Overigens zijn niet alleen de helm en veiligheidsschoenen verplicht, maar ook handschoenen en een veiligheidsbril. “Dat maakt het werk af en toe wat lastig in de afbouwfase om schroeven te plaatsen. Kunststof veiligheidsbrillen vertekenen eveneens het beeld enigszins. Deze veiligheidseisen, samen met de tijdsdruk maken het wel spannend.”

Samenwerking W&E noodzakelijk De lounge bestaat gedeeltelijk uit de renovatie van het oude pand en een deel nieuwbouw. Johan Boere, Projectleider Uitvoering ULC Installatietechniek: “In het bestaande pand bleek de ruimte die was voorzien voor kabels en technische zaken erg krap voor de techniek die tegenwoordig wordt gebruikt. Zo bleek er op een bepaalde plek niet voldoende ruimte voor zowel de hemelafwatering als de kabelgoten. Wat op een tekening stond, kwam niet volledig overeen met wat we werkelijk achter de plafonds tegenkwamen. Samen met de werkvoorbereiders zijn we tot een oplossing gekomen. De bestaande hemelwaterafvoer is omgeleid. Dit had bouwkundig nog wat gevolgen aangezien hiervoor de hemelafwatering door een stalen balk moest worden geleid, maar door een goede samenwerking van alle betrokken partijen zijn we tot een oplossing gekomen.”

Zelfde lichtkleur
Alle armaturen worden via Dali bestuurd, bediend en gedimd. Er is bij de verlichting heel goed gelet op de lichtkleur van alle armaturen. Tom Boere: “Alles heeft qua uitstraling dezelfde lichtkleur. Vaak zie je bij grotere projecten dat er onderling toch verschillende lichtkleuren zijn, omdat er met meerdere types en merken wordt gewerkt. Bij dit project hebben we steeds op gehamerd dat de juiste lichtkleur zou worden geleverd. Door kwalitatief hoogstaande leds te kiezen is dit ook goed gelukt.”